1 Ο Πλατανιώτης Ελληνοδιδάσκαλος Σωτήριος Μ. Κωτσόπουλος (1871-1944)

O Σωτήριος Μιλτ. Κωτσόπουλος γεννήθηκε στον Πλάτανο Ναυπακτίας το έτος 1871 ,όπου και μαθήτευσε στο δημοτικό και στο σχολαρχείο. Στο γυμνάσιο φοίτησε στην Πάτρα. Φοίτησε επίσης δυο χρόνια στη Φιλοσοφική σχολή Αθηνών. Πήρε πτυχίο Ελληνοδιδασκάλου το 1895. Υπηρέτησε στην Αρτοτίνα και στη Βετολίστα-Τερψιθέα. Γύρισε στον Πλάτανο το 1897 ,όπου κράτησε τη λαμπάδα του φωτισμού άσβεστη ως το 1930 που συνταξιοδοτήθηκε, ουσιαστικά ως το 1944 που πέθανε. H προτομή του απο το 1978, κοσμεί το Σχολείο του Πλατάνου.

Υπήρξε μια εξέχουσα   πνευματική μορφή της ορεινής Ναυπακτίας    που αφιέρωσε ολη τη ζωή του και όργωσε στη δεκαετία του 1930 ολη την ορεινή Ναυπακτία στην εποχή των κατσικόδρομων ,σαν ένας άλλος περιηγητής για να καταγράψει ήθη ,έθιμα πρόσωπα, τοποθεσίες και τοπωνύμια . Πεπαιδευμένος Ελληνιστής ,ειδικευμένος Γεωγράφος και βαθύς ερευνητής της Ιστορίας.  Μια μεγάλη διδασκαλική προσωπικότητα , ενας πραγματικός σχολάρχης της εποχής του, ένας εμβριθής ιχνηλάτης του τόπου του και της ιστορίας του

Πρώτος αυτός στη χώρα μας εισηγήθηκε το θεσμό της «δωρεάν παιδείας» .Υπέβαλε

Το σχολαρχείο Πλατάνου

εισήγηση του στο Δημοτικό Συμβούλιο του τέως Δήμου Προσχίου , από όπου εγκρίθηκε, καταχωρήθηκε και υποβλήθηκε στον Πρόεδρο της Βουλής με την υπ αριθ. 434/6.3.1911 αναφορά του τότε δημάρχου Γιάννη Καρμανίδη.

Απο τα θρανία του Πλατάνου πέρασαν πολλά παιδιά των ναυπακτιακών χωριών και η διδασκαλία του ανέδειξε πλήθος επιστημόνων ,επίλεκτα και διακεκριμένα μέλη της Ελληνικής Κοινωνίας .

Μελετούσε ακατάπαυστα και έγραψε για την εποχή του αξιόλογα έργα λογοτεχνικού, διδακτικού, ποικίλου περιεχομένου: 1) Aρτοτίνα 2) Το σχολείο του χωριού 3) Εις χαρακτηρισμός 4) Τα Βαρδούσια 5) Εν Ψυχοσάββατο 6) Ο γάμος 7) Εκπαιδευτικά 8) Εις Φαρισαίος 1902, 9)Η ζωοκλοπή 1909. Ασχολήθηκε με τη βιογραφία του Αθαν. Διάκου, την Αγία Λαύρα, το Μέγα Σπήλαιο.

Το σπουδαιότερο όμως  συγγραφικό του έργο είναι η Γεωγραφία Ναυπακτίας το 1924. Πέρασε και από τα 70  χωριά της Ναυπακτίας και συγκέντρωσε από πρώτο χέρι

λαογραφικό και ιστορικό υλικό , σχεδίασε το χάρτη και κατάρτισε τη Γεωγραφία –Ιστορία-Λαογραφία της Ναυπακτίας .

Γράφει για τον Πέρκο ο διαπρεπής Διδάσκαλος στη σελίδα 99 του βιβλίου του: 

Πέρκος"Είναι εκτισμένος εις τας μεσαίας ΝΑ πλευράς του βουνού «Ψωρίαρι» επι εδάφους κατωφερούς,πετρώδους κα

ι αγόνου υποκάτω μικρού δάσους, διατέμνεται υπο δύο ρυάκων και απέχει από του Ευήνου μιάν ώραν. Προιόντα λαμπρός οίνος , οικίαι 80, οικίαι συνεχείς και μαλλον ευπρόσωποι. Εν τω μέσω του χωριού είναι ωραία ευρύχωρος πλατεία περιτοιχισμένη μετα παχυσκίων πλατάνων όπυ και η Εκκλησία επι των τοίχων της οποίας είναι Μεσαιωνική αγιογραφία. Εκ τούτου καταφαίνεται ότι το χωρίον είναι εκατοντάδων ετών. Αρχαιότεραι οικογένειαι Παπαβιέρου, Βίτσα, Στράγγου, Ζύγουρα,Μέγκλη, Τσαρούχη, Κωτσαρέλη και Παπασταύρου.

Μέλος της Φιλικής Εταιρείας ητο ο Γ. Παπαβιέρος , σωματοφύλακες δε του Αλή Πασά ησαν οι Δημ. και Ι. Παπαβιέρος. Επι Τορκοκρατίας η οικογένεια αύτη ητο η μάλλον σημαίνουσα, κατόπιν δε εξηκολούθησε τον στρατιωτικόν βίον.
Κτίριον (Συγγρού) Δημοτικού Σχολείου εις το άκρον του χωρίου. Εχει τηλ. Γραφείον ,νεκροταφείον ωραίον λιθόκτιστον με εξωκλήσιον. 
Κάτοικοι αμπελουργοί , ολίγοι γεωργοποιμένες , μικρέμποροι και μετανάσται. Επειδή το έδαφος είναι άγονον , αναγκάζονται οι κάτοικοι προιόντος του χρόνου να μετοικώσιν εις άλλα μέρη π.χ. οι οικογένειαι αδελφών Κωτσαρέλη , Ν. Στρανωμίτη, Μεριτσαίων , Δ. Κοντού και Τσαρούχη εις Κεφαλόβρυσον, Κων. Στρανιομίτης είς Αγρίνιον, Κ. Βίτσας εις Μελιγαλάν, Β.Παπαβιέρου εις Αθήνας , Αθ. Ντάρκας εις Νάυπακτον κ.λ.π. Πολλοί δε μικρέμποροι διατηρούσι μαγαζεία εις διάφορα μέρη της Πελοποννήσου.ούτω πως ο πληθυσμός ελαττούται."
Κάτω αμπέλια
"Θέσις ευήλιος και έυφορος πλησίον του Ευήνου , οπου είναι οι κήποι και οι ωραίοι άμπελοι"
Σκλήμνα
"Θέσις ΒΔ του χωριού οπου είναι το εξωκλήσιον Αγιοι Ταξιάρχαι και παραθερίζουσιν αι ποιμενικαί οικογένειαι Κηριτσαίων και Βιτσαίων "

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 1924, οπότε πιθανολογούμε σε ποια δεκαετία ανάγεται η παραπάνω απογραφή που   δίνει για τα χωριά μας του τέως Δήμου Προσχίου.

Πηγές: http://www.kosmasaitolos-atlas.gr/

           Τα προλεγόμενα στο βιβλίο "Ναυπακτία" του Σωτ. Κωτσόπουλου