Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2017

0 Το γλωσσικό μας ιδίωμα (Ναυπακτίων Λέξεις)

Ο εκλεκτός συμπατριώτης μας απο την Αράχωβα Ναυπακτίας ο γιατρός κος Γιάννης Παπακώστας έχει κάνει μια πολύ αξιόλογη εργασία σχετικά με τη ντοπιολαλιά της Ορεινής Ναυπακτίας. Εχουν καταγραφεί πάνω από 1.400 λέξεις –εκφράσεις όπως μιλιούνται  ακόμη και σήμερα όχι μόνο στα δικά μας χωριά ,αλλά και ευρύτερα. Το σπάνιο γλωσσάρι είναι ιδιαίτερα φιλικό και χρήσιμο για τον αναγνώστη γιατί σε πολλές λέξεις με λιτό τρόπο δίνεται η ετυμολογία και ερμηνεία τους ,δείγμα ότι οι λέξεις και εκφράσεις μας δεν προέκυψαν τυχαία, αλλά ζυμώθηκαν στο πέρασμα του χρόνου ,από ερεθίσματα ,άλλες γλώσσες χωρίς όμως να χάσουν τη μαγεία και τη μοναδική μουσική που μόνο η ελληνική
γλώσσα αναδύει. Στο γλωσσάρι  υπάρχουν και μερικές μπουλιάρικες λέξεις όπως διατηρήθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Ευκαιρία να μάθουμε και να ξαναθυμηθούμε τη γλώσσα των πατεράδων μας για να θυμόμαστε από πού ερχόμαστε και που πηγαίνουμε
Η εργασία περιλαμβάνεται  στο Ημερολόγιο του 2017 που εκδόθηκε από τον Σύλλογο Αραχωβιτών Ναυπακτίας μαζί με τον πρόλογο του κου  Παπακώστα  τον οποίο και παραθέτουμε όπως επίσης και τις «Ναυπακτίων Λέξεις»
Το γλωσσικό μας ιδίωμα
“Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας” Γ. Σεφέρης


Η γλώσσα που μιλιέται σήμερα στην Αράχοβα και ευρύτερα στην Ορεινή

Ναυπακτία είναι η γνήσια, καθαρή νεοελληνική δημοτική, που ακολουθεί την πανελλήνια γραμματική και το συντακτικό. Έχει ως καταγωγή την αρχαία ελληνική γλώσσα, όπως μας παραδόθηκε με τα συγγράμματα των μεγάλων αρχαίων συγγραφέων. Ο Πολύβιος αναφέρει πως οι Αιτωλοί μιλούσαν τη γλώσσα των Αχαιών και των Μακεδόνων, ανάμειξη της Αιολικής και Δωρικής διαλέκτου, ενώ ο Ευριπίδης ονομάζει τους Αιτωλούς  ‘’μιξοβάρβαρους’’ λόγω του γλωσσικού τους ιδιώματος. 
Υπάρχουν αρκετές λέξεις που έχουν ομηρική καταγωγή, λέξεις που τις συναντούμε επίσης στα χριστιανικά και βυζαντινά κείμενα. Σε αυτές τις λέξεις προστέθηκαν και άλλες ξενόφερτες που αποκαλύπτουν την ιστορία και τις περιπέτειες του λαού κάτω από κατακτήσεις και σκλαβιά. Οι ξενικές αυτές λέξεις αφομοιώθηκαν γραμματικά και συντακτικά, κάνοντας πιο πλούσιο και εκφραστικό το λεξιλόγιο, χωρίς όμως να αλλοιωθεί ο ελληνικός γλωσσικός τύπος.
Μάρτυρας αδιάψευστος γι αυτό είναι το Δημοτικό Τραγούδι.
Το γλωσσικό αυτό ιδίωμα εμφανίζει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με κυριότερο το κόψιμο γραμμάτων και διφθόγγων, την αποβολή κάθε ‘’περιττού’’ φωνήεντος και την πληθώρα συμφώνων σε κάθε λέξη. Φαίνεται πως τα κακοτράχαλα μονοπάτια, οι γκρεμοί και οι θεόρατες κοτρώνες έχουν φυσικό αντίκτυπο τόσο στο χαρακτήρα των ανθρώπων όσο και στην εκφορά του λόγου. Εκείνο όμως που είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο είναι ή γλωσσοπλαστική δύναμη του λαού, στην παραγωγή συνθέτων λέξεων όπως π.χ. αλπουτνάζομαι, ζαρκουλαίμα κ.ά. η ενάργεια και η εν­νοιολογική σαφήνειά τους.
Τα παλιότερα χρόνια και έως πριν από μερικές δεκαετίες μπορούσε κανείς να μιλήσει για  ύπαρξη ιδιαίτερου τοπικού γλωσσικού ιδιώματος που είχαν αναπτύξει οι συντεχνίες της περιοχής όπως οι μπολιάρηδες (μικροπωλητές-γυρολόγοι-ζητιάνοι), τα μπουλιάρικα και οι ραφτάδες, τα πλέϊκα. Εδώ πρέπει να αναφερθεί πως οι Λαγκαδιανοί χτίστες της ορεινής Αρκαδίας, χρησιμοποιούσαν συνθηματική γλώσσα που λεγότανε επίσης Μπουλιάρικα ή Ρεκουναίικα, με παρόμοιες λέξεις. Ακόμη συνθηματική γλώσσα είχαν οι εμπειρικοί γιατροί της Eυρυτανίας και οι ‘’χαλκάδες’’ τα ονομαζόμενα Ντόρτικα.
Τα ιδιαίτερα αυτά λεξιλόγια αποτελούνταν από σλαβικές, τουρκικές, ρωσικές λέξεις κ.ά. Σκοπός τους ήταν να συνεννοούνται μεταξύ τους, χωρίς τα λεγόμενά τους να γίνονται αντιληπτά από τους γύρω. Οι ραφτάδες της Αράχοβας έλεγαν: ή κάρα μου = εγώ, ή κάρα σου = εσύ. Την έκφραση η κάρα μου = εγώ παραθέτει και ο Κ. Κρυστάλλης που επίσης
Γιάννης Κων. Παπακώστας
παραθέτει λέξεις από τα ιδιώματα των κατοίκων των Κατσανοχωρίων της Ηπεί­ρου, των γιατρών του Ζαγορίου και διαπι­στώνει ότι είναι συγγενή. Από την λέξη κάρα προέρχεται πιθανώς και το όνομα Κράβαρα.
Σήμερα στην εποχή της κυριαρχίας των Μ. Μ. Ε. και της εύκολης μετακίνησης των ανθρώπων η ’’αθηναϊκή διάλεκτος’’ τείνει να επικρατήσει, αν και στα χωριά ή στις συναντήσεις συμπατριωτών διατηρείται η προφορά και επανέρχονται στη μνήμη λέξεις που χάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων.
Λέξεις και εκφράσεις όπως τις ακούγαμε από τους πατεράδες, τους παππούδες και τις θειάδες μας… Πολλές από αυτές ακούγονται και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Προσπαθώ να τις καταγράψω, ελπίζοντας πως το μικρό αυτό γλωσσάρι θα φανεί χρήσιμο στους συμπατριώτες, στους επισκέπτες και φίλους των χωριών μας, στις νύφες και τους γαμπρούς των παιδιών μας, στους δάσκαλους και σε όσους αγαπάνε και θέλουν να γνωρίσουν την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.

Ας ξαναθυμηθούμε λοιπόν..

Επισκεφθείτε το γλωσσάρι στον παρακάτω ιστότοπο μας
http://contentsoftheblogperkos.blogspot.gr/2017/01/blog-post_19.html
                                                                         

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου